Tijd om het stokje over te dragen

Museum Kasteel Wijchen heeft momenteel twee conservatoren in huis. Ben Teubner is de oudgediende, hij neemt de rol al dertig jaar op zich. Nu is hij bezig zijn kennis en kunde over te dragen aan Justa Vuister, die sinds 2020 werkzaam is voor MKW. “Ik ben niet gestopt met mijn functie, maar langzaamaan doe ik wel een stapje terug. Daar is het ook tijd voor. Tijd om het stokje over te dragen.”

Even voorstellen:
Justa: ‘Ik kom uit Nijmegen. In Utrecht heb ik de opleiding kunstgeschiedenis gedaan, daar heb ik tien jaar gewoond. Tijdens mijn studententijd gaf ik rondleidingen in de Domtoren, dat vond ik ontzettend leuk. Ik wist toen dat ik iets wilde gaan doen met kennis en kennis doorgeven. Veel historische onderwerpen spreken mij aan, dat is vaak met degenen die een link met kunst hebben.
Na mijn studie ben ik uiteindelijk gaan werken voor het Nederlands Openluchtmuseum. Bij die instelling ben ik aan de slag gegaan met de verhuizing van de collectie, als projectleider. Voor die baan ben ik naar Arnhem verhuisd en daar woon ik nog steeds. Inmiddels ben ik getrouwd en heb ik twee kinderen.
Nadat het project voltooid was, liep de functie bij het Nederlands Openluchtmuseum af. Na het krijgen van een kindje wilde ik weer graag aan de slag. Toen kwam deze functie bij Museum Kasteel Wijchen voorbij. Het was voor mij perfect en een grote kans, want ik wilde graag parttime als conservator aan de slag.’

Ben: ‘In mijn werkzame leven heb ik op bijna alle basisscholen in Wijchen voor de klas gestaan, zo’n 36 jaar. Ik kom oorspronkelijk uit Amsterdam. Na het volgen van de PABO in Nijmegen ben ik terechtgekomen in Wijchen voor werk. Daarnaast ben ik al ruim dertig jaar betrokken bij Museum Kasteel Wijchen. Samen met Wim Tuijn en Wim Kattenberg heb ik de museumrenovatie van de jaren negentig gedaan en de  vaste tentoonstelling over de bewoningsgeschiedenis opgezet. Archeologie heeft me altijd enorm getrokken.

Van elkaar leren
“Ik leer ontzettend veel van de expertise en kunde van Ben,” vertelt Justa, “We vullen elkaar goed aan en springen in op elkaars sterktepunten. Ben richt zich met name op het depot en het beheer en het ontsluiten van de collecties, en ik op de tentoonstellingen en de digitalisering van het collectiebeheer. KOUD is mijn eerste tentoonstelling geweest die ik heb aangepakt en uitgewerkt. Het is een leuke uitdaging geweest. En het is succesvol gebleken, het is fijn om te zien dat het harde werken ook beloond wordt. Ik denk dat het voor mij heel belangrijk is geweest dat ik de mensen hier goed heb leren kennen. Je moet mensen goed kunnen inschatten en aansturen. Iedereen aangehaakt krijgen is nog steeds een uitdaging, maar wel een leuke.”
“We werken goed samen,” stelt Ben, “ik heb van Justa het een en ander geleerd over digitalisering. Zo blijf ik me ook ontwikkelen. We halen het voordeel uit ons generatieverschil. Ik heb de laatste tijd ook vooral dingen afgeleerd. Van mezelf ben ik nogal individualistisch, dus ik heb moeten leren dingen bij anderen te laten en over te dragen. Voorheen zou ik zaken, zoals het uitvallen van lampjes in een vitrine, gelijk oppakken. Nu denk ik, daar zijn andere mensen voor. Wel ga ik zelfstandig door in het depot, omdat Justa daar nog te weinig tijd voor vrij kan maken,  maar ik ken wel haar wensen wat betreft de herinrichting. Dat neem ik wel mee.
Het museum heeft in 2023 meer dan 18.000 mensen getrokken, daar zijn we trots op. Inmiddels is MKW een middelgroot museum geworden. De lat ligt hoog en daar moeten we aan blijven voldoen. Het is de kunst om met de beperkte middelen die we hebben het uiterste uit de kan halen. Als dat lukt, geeft dat veel voldoening.”

Het stokje overdragen
“De grootste verandering is dat ik niet meer de eindverantwoording draag, die ligt nu bij Justa. Wel participeer ik nog op meerdere niveaus, bijvoorbeeld bij de invulling van een tentoonstelling en het reorganiseren van het depot. Dat doe ik nu allemaal vanuit een vrijwilligersfunctie. Vroeger deed ik dit werk naast mijn baan als onderwijzer. Na school vertrok ik dan richting het kasteel. Ik kon er tot laat in de avond blijven. Ik ben zelfs een aantal maal per ongeluk opgesloten, omdat men niet in de gaten had dat ik nog bezig was! Het valt niet makkelijk om een stap terug te doen, het museum is toch mijn kindje.
Maar de hoeveelheid energie en tijd dat het kost, die heb ik nu nog wel, maar straks? Zo’n vijf jaar geleden heb ik al gezegd dat er verandering moest komen. Je weet niet wat het leven gaat bieden, en hoewel ik het hartstikke leuk vind om te doen, kan ik er niet altijd zijn. Omdat het werk van een conservator zoveel kennis vereist, moet er ook voldoende tijd gestoken worden in een warme overdracht. Na zoveel jaren ken ik de collectie en het depot, en heb ik een netwerk met andere musea in de provincie. Dat moet allemaal overgedragen worden. Het is niet eenvoudig om als enige conservator archeologie te zijn. Archeologische kennis opbouwen duurt tientallen jaren en nog steeds leer je elke dag weer iets nieuws.
Wel wil ik de komende tijd nog een aantal zaken goed aanpakken, bijvoorbeeld het depot. Die moet goed toegankelijk gemaakt worden. Gelukkig is directeur Ingrid met haar achtergrond daar ook goed in. En samen met Justa’s kennis van techniek en digitalisering komen we met z’n drieën een heel eind.”

Toekomstvisie
“Over vijf jaar hoop ik dat Justa twee dagen werkt, daar ga ik me hard voor maken. Dan kan ik ook gaan wanneer de tijd daar is. Het lijkt nu zo simpel, het gaat gladjes. We zijn allebei gezond, maar wie weet wat de toekomst brengt. Over vijf jaar zit ik hier nog wel, maar welke functie zullen we zien. En ik denk dat we flinke stappen hebben gemaakt met het depot en beleving van het museum, vooral voor kinderen. Daar kan nog wat gehaald worden.”
“Daar kan ik me in vinden,” aldus Justa. “Het lijkt me leuk me verder te verdiepen in de geschiedenis en archeologie van het kasteel. Ik leer elke keer meer, en dat wil ik blijven houden zo. En dat we mooie tentoonstellingen mogen blijven neerzetten.”

Tentoonstelling Gekruid: pittige verhalen over planten
In deze tijdelijke tentoonstelling krijgt de bezoeker informatie over gebruik en misbruik van planten, exotische planten en planten door de eeuwen heen. Maak in het museum kennis met deze verhalen en kruip in een vleesetende plant voor een selfie. Vervolg je ontdekkingstocht in museumtuin De Tuun. Hier kan je planten ruiken en voelen en zie je de plantenwereld tot leven komen.